Custard Apple Varieties In Maharashtra
कस्टर्ड ऍपल (सीताफळ ) हे उष्णकटिबंधीय अमेरिकेतून भारतात आणलेल्या उत्कृष्ट फळांपैकी एक आहे. भारताच्या अनेक भागांत तो जंगली स्वरूपातही आढळतो. त्याची लागवड आंध्र प्रदेश, महाराष्ट्र, कर्नाटक, बिहार, ओरिसा, आसाम आणि तामिळनाडूमध्ये केली जाते. भारताव्यतिरिक्त, चीन, फिलिपिन्स, इजिप्त आणि मध्य आफ्रिकेत हे सामान्य आहे.
तुमचं ShetkariNews18.com मध्ये मनापासून स्वागत. कोरडवाहू फळझाडांमध्‍ये सिताफळ एकरी महत्‍वाचे फळपिक असून त्याची लागवड प्रामुख्‍याने उष्ण भागात आणि हलक्या जमिनीत केली जाते. फळबागांची लागवण विशेषतः कोरडवाहू भागात, पडिक आणि वरकस जमिनीत मोठया प्रमाणात होते . फार प्राचिन काळापासून सिताफळासारखे जंगल, द-याखो-यात, उष्ण कोरड्या भागात हे फळझाड अगदी गरीबांचा रानमेवा म्‍हणून उपयोगी ठरलेले झाड आहे.
हवामान custard apple varieties in Maharashtra
custard apple (सीताफळ) सामान्यतः उष्ण आणि कोरड्या हवामानात वेगवेगळ्या अंशांच्या फरकाने चांगले येते . custard apple (सीताफळ) फुलांच्या दरम्यान उष्ण कोरडे हवामान जास्त आर्द्रता असल्यावर चांगले येते . मे महिन्याच्या उष्ण कोरड्या हवामानात फुले येतात परंतु पावसाळ्याच्या सुरूवातीस फळे गळतात. कमी आर्द्रता परागकण आणि फलनासाठी नुकसानदायक आहे. कस्टर्ड ऍपल दुष्काळी परिस्थिती ढगाळ हवामान आणि तापमान 15 अंशांपेक्षा कमी असताना देखील सहन करू शकते . 50-80 सेमी वार्षिक पाऊस पुरेसा आहे, जरी तो जास्त पाऊस सहन करून चांगले उत्पन्न देतो.
माती (soil) custard apple varieties in Maharashtra
custard apple (सीताफळ) मातीच्या परिस्थितीबद्दल फारसे विशेष नाही ,उथळ, वालुकामय अशा सर्व प्रकारच्या मातीत ते फुलते, परंतु जर जमिनीचा निचरा खराब असेल तर ते निश्चितच वाढू शकत नाही. जमिनीचा जरा खारटपणा किंवा आंबटपणा याचा परिणाम होत नाही, तर क्षारता, क्लोरीन, खराब निचरा किंवा पाणथळ ओल्या भागात फळ चांगले येत नाही ते मुरमाड रानात चांगल्या प्रकारे येते.
custard apple varieties in Maharashtra
देशातील विविध कृषी-हवामानाच्या प्रदेशात उगवलेल्या काही जाती खालीलप्रमाणे आहेत.
- लाल सीताफळ
- बालानगर
- संकरित
- वॉशिंग्टन
- पुरंदर (पुणे)
custard apple advantages
सीताफळासाठी पाणीपुरवठा
सीताफळ हे उष्णकटिबंधीय प्रदेशात येते त्यामुळे त्याला कमी प्रमाणात पाण्याची आवश्यकता असते. जास्त पाण्याशिवाय सीताफळाचे झाड येऊ शकते. पावसाच्या पाण्यावर देखील सिताफळाचे झाड वाढू शकते उन्हाळ्याच्या तीन ते चार वर्ष सुरुवातीला त्याला पाण्याची गरज असते. फळे ते वेळी त्याला पाण्याची आवश्यकता असते.
सीताफळ बागेची निगा कशा प्रकारे राखावी
- बागेच्या मध्ये अंतर्मशागत करावी.
- सिताफळावर बुरशीचा प्रादुर्भाव होऊ नये यासाठी योग्य ती औषधे फवारांनी करावी.
- सीताफळाला फळ मोठे होताना योग्य प्रमाणात पाणी द्यावे.
- तसेच फळ मोठे होताना सिताफळाला शेणखत तसेच इतर खतांचा डोस द्यावा.
- खतांचा डोस वेळेवर दिल्यानंतर सिताफळाची वाढ योग्य प्रमाणात होते.
- शेतातील तण वेळोवेळी काढावे.
- जास्त प्रमाणात असलेल्या फांद्या छाटून घ्याव्या त्यामुळे सीताफळाच्या झाडाची योग्य प्रमाणात वाढ होते.
- सीताफळासाठी जास्त विचारले जाणारे प्रश्न
१. सीताफळ खाण्याचे फायदे काय?
सीताफळ खाण्याचे अनेक फायदे आहेत. त्यातील काही मुख्य फायदे खालीलप्रमाणे आहेत :
उत्तर :
- पोषण: सीताफळ मध्ये विटामिन C, विटामिन A, कॅल्शियम, पोटेशियम, आयरन, मॅग्नेशियम यांचे असून ते उपयुक्त पोषण पुरवते.
- पाचन: सीताफळ मध्ये अनेक फायबर आहेत जे पाचन प्रक्रियेला मदत करतात. त्यामुळे ते अधिक चांगल्या पद्धतीने पाचनक्रिया करतात.
- रक्तसंचार: सीताफळात आयरन असून ते रक्तसंचारास मदत करतात. त्यामुळे रक्तात ऑक्सिजन वितरण होतो आणि त्यामुळे रक्तात गाठी कमी होते.
- विरोधाबल: सीताफळ मध्ये विटामिन C असून ते इम्युनिटी प्रणालीला मदत करतात आणि त्यामुळे रोगांवर लढण्याची क्षमता मजबूत होते.
- स्वस्थ त्वचा: सीताफळाचे विटामिन C आणि आयरन त्वचेसाठी उत्तम आहेत जे त्वचेला चमकदार आणि स्वस्थ राहण्यास मदत करतात.
२. सीताफळाच्या जाती कोणत्या (custard apple varieties in Maharashtra)?
उत्तर :
- बालानगर : झारखंड प्रदेशासाठी ही एक योग्य जात आहे. त्याची फळे हलक्या हिरव्या रंगाची असतात. या जातीच्या फळांमध्ये बियांची संख्या जास्त आढळते. एका झाडापासून सुमारे 5 किलो फळे मिळू शकतात.
- अर्का सहान : ही एक संकरित जात आहे, ज्याची फळे तुलनेने गुळगुळीत आणि गोड असतात. अर्का सहान ही सीताफळाची संकरित जात आहे. या जातीची फळे खूप रसाळ असतात आणि खूप हळूहळू पिकतात. या जातीचे बियाणे प्रमाणाने कमी व आकाराने लहान असतात. त्याचा लगदा आतून बर्फासारखा पांढरा दिसतो.
- लाल सीताफळ : ही एक अशी जात आहे, ज्याची फळे लाल रंगाची असतात आणि प्रति झाड प्रति वर्ष सरासरी 40 ते 50 फळे येतात. या जातीची शुद्धता बियाणे उगवल्यानंतरही बर्‍याच प्रमाणात टिकते.
- मॅमथ : याचे उत्पादन लाल सीताफळापेक्षा जास्त आहे. ही जात प्रति झाड प्रति वर्ष सुमारे 60 ते 80 फळे देते. लाल सीताफळाच्या तुलनेत या जातीच्या फळांमध्ये बियांची संख्या कमी असते. मॅमथचे वाण उत्पादन व गुणवत्तेच्या दृष्टीने उत्तम असल्याचे आढळून येते. याशिवाय इतर काही प्रकारचे उत्पादनही वेगवेगळ्या ठिकाणी केले जाते. वॉशिंग्टन पीआय 107, 005 ब्रिटिश गयाना आणि बार्बाडोस सारख्या विविध जाती आहेत.
३. सीताफळाची लागवड कशी करावी ?
उत्तर : सीताफळाची झाडे वाढवण्यासाठी एकतर पारंपारिक बियाणे वापरावी आणि शेतात लावावी . थेट पेरणी पद्धतीने पिशव्यांकडे मातीत बिया पेरल्या जातात . लावल्यानंतर 15 दिवसांनी 2 ते 4 पाने दिसू लागल्यावर त्याची योग्य ती काळजी घ्यावी . सीताफळाची झाडे वाढवण्यासाठी पारंपारिक पद्धत म्हणजे बीज प्रसार. ही सर्वात सामान्यपणे वापरली जाणारी प्रसार पद्धत आहे. परंतु,या पद्धतीचे अनेक तोटे आहेत जसे की, कमी उगवण दर, उच्च अनुवांशिक परिवर्तनशीलता, कापणी उशिरा सुरू होणे आणि उंच झाडे हाताळणे कठीण होते.
४. सीताफळ लावल्यानंतर किती दिवसानंतर उत्पन्न चालू होते ?
उत्तर : सीताफळ लावल्यानंतर साधारणतः एक ते दीड वर्षाचा कालावधी उत्पन्न घेण्यासाठी पुरेसा आहे.
५. सीताफळाचे वर्षातून किती वेळा उत्पन्न घेता येते ?
उत्तर : सीताफळाचे तसे वर्षातून एकदाच उत्पन्न घेता येते परंतु काही शेतकरी सध्या इथेरेल या औषधाचा वापर अनैसर्गिक रित्या पानगळ करून करून वर्षातून दोन बार घेतात आणि भरगोस उत्पन्न मिळवतात.
हे पण वाचा : Fig Farming In India अंजीर शेती लागवड, नियोजन आणि व्यवस्थापन संपूर्ण माहिती.